نام کامل او محمد نعیم فراشری است. درسرزمین آلبانی در سال ۱۲۶۲ ق( ۱۸۴۶ م)، در یک خانوادهٔ سرشناس و مسلمان فرهنگ پرور نامدار، زاده شد. نام پدرش خالد بیک بود و مادرش امین دختری از خانوادهٔ ریشه‌دار و قدیمی اصیل آلبانیائی و از نوادگان الیاس بیک بود. الیاس بیک در آلبانی زاده شد و در لشگریهای مراد دوم در قرن پانزدهم میلادی در سرزمین آلبانی به خدمت سلطان مراد دوم برده شد و دین اسلام را پذیرفت و به خدمت سپاه سلطان درآمد و با شجاعتی که داشت از نردبان ترقی بالا رفت و یک فرمانده نظامی مهمی در سپاه عثمانی شد. او در سال ۱۴۵۳ در خدمت سلطان محمد فاتح در فتح قسطنطنیه شرکت داشت و درجهٔ میرآخوری را به دست آورد. الیاس بیک با دختر سلطان محمد فاتح ازدواج کرد. سامی فراشری برادر نعیم فراشری این داستان را با جزئیات در فرهنگ ترکی که خود نوشته است، بیان کرده است.
در این خانواده سه برادر پرورش یافتند که هر سه در فرهنگ و استقلال و آیندهٔ آلبانی نقش پایداری گذاشتند. برادران فراشری به ترتیب سن عبارتند از عبدل (1839-1892)، نعیم (1846-1900) و سامی (1850-1904) بودند.
نخستین محیط درسی نعیم تکیهٔ بکتاشی ده فراشر بود. نخستین معلم او محمد افندی بود که درس‌های فارسی، ترکی و عربی را از او یاد گرفت. در سن نوزده سالگی با برادر کوچکترش سامی فراشری در شهر دیگری به مدرسهٔ یونانی رفت و در آنجا درس‌های یونانی و فرانسوی را یاد گرفت. یعنی او هم آموزش شرقی داشت و هم آموزش غربی. هر دو فرهنگ را تجربه کرد ولی گرایش او به فرهنگ شرقی به ویژه به فرهنگ فارسی یود.
نعیم در سال ۱۸۷۱ در استانبول ساکن شد که برادرش سامی فراشری در آنجا بود. در آنجا از یک معلم خصوصی به نام یعقوب افندی درس‌های فارسی می‌گرفت، سعدی و حافظ و فردوسی را می‌خواند. از دوستانش نقل شده است که در روزهای جمعه و شنبه پیش معلم همهٔ گلستان و بوستان سعدی و حافظ را می‌خواند.
نعیم در سال ۱۸۷۱ کتاب دستور زبان فارسی به روش نوین را به چاپ سپرد. جالب است که بدانیم میرزا حبیت اصفهانی یک سال پس از نعیم فراشری نخستین دستور زبان نوین فارسی را در همان شهر در سال ۱۸۷۲ چاپ کرده است.
گفته شده است که کتاب دستور زبان فارسی او ۱۶۸ صفحه دارد که دو بخش دارد. بخش نخست آن ۶۵ صفحه است که دستور زبان است. بخش دوم ۸۳ صفحه است که واژه نامه و تمرین‌های آن است.
دومین کتاب فارسی او دیوان تخلیلات نام دارد که شامل اشعار فارسی اوست که در طول ده سال سروده شده است، آن کتاب را در سال ۱۳۰۱ هق / ۱۸۸۵ میلادی در استانبول چاپ کرده است. بیشتر اشعار او تاریخ دارند. که نشان میدهد از ۱۲۸۹ تا ۱۲۹۹ هق / ۱۸۷۲-۷۳ تا ۱۸۸۱-۸۲ سروده شده‌اند. گفته شده است که دفتر گزیده‌ای از شعرهای فارسی هم داشته است که چاپ نشده و از بین رفته است.
نعیم چندین کتاب و سروده به زبان آلبانیایی دارد، کتاب اسکندر بیک او چکامه‌ای حماسی است که شرح مبارزات استقلال طلبانهٔ اسکندر بیک است. کتاب کربلای او شرح واقعهٔ کربلا به زبان آلبانیایی است که بسیار معروف است.
پیش از نعیم چندین شاعر اثرگذار دیگر در همان روستای فراشر نام آور شده بودند. یکی از آن‌ها شاهین فراشری بود که حماسهٔ مختارنامه را در دوازده هزار بیت در سال ۱۸۶۸ به پایان رسانده بود، یعنی در سالی که نعیم جوان بیست و دو ساله بود.
شاهین برادر بزرگتری داشت به نام دالیب بیک که او هم سروده‌ای حماسی در پنجاه شش هزار بیت دارد به نام حدیقت السعداء [«بهشت شهیدان» (Kopshti i te mirevet )] که در ۲۱ رجب ۱۲۵۸ هق / ۶ ژوئن ۱۸۴۲ به پایان رسانده بود.
همهٔ اینان بنیان گذاران ادبیات و شعر به زبان آلبانی بودند که همگی در تکیه‌های درویشان شیعی بکتاشی تربیت یافته و فارسی یاد گرفته و از شعر و ادبیات عرفانی ایرانی بهره برده بودند و پایه‌گذاران استقلال فرهنگی آلبانی شدند. جالب است که بدانیم که در آلبانی از روی الفبای فارسی یک الفبای خاص زبان آلبانیائی طرح کردند که بسیار آموزنده است.
تکیهٔ بکتاشی را در روستای فراشر درویشی به نام طاهربابا نصیبی بنیان گذاشته بود و خودش تا سال ۱۸۳۵ که زنده بود متولی تکیه بود. طاهر بابا در فراشر زاده شده بود ولی در ایران تحصیل کرده، سرزمین های عراق و عثمانی و عرب را سیاحت کرده و در نهایت در فراشر ساکن شده بود. او هم شاعر بوده است ولی شعرهای او از دست رفته است.
طاهر بابا یکی از مشاوران علی پاشا ( ۱۷۴۰ تا ۱۸۲۲)بود. علی پاش حاکم سرزمین آلبانی در امپراتوری عثمانی شده بود، او هم در یک خانوادهٔ بکتاشی زاده شده و پرورش یافته بود، و در سال ۱۷۸۸ حکمران آلبانی و بخشی از یونان به دست آورده بود.
نعیم فراشری در استانبول به بیماری سل دچار شد، هر چند بیماریش مدوا شد ولی اثر بیماری در او باقی ماند و در سن شکوفائی شاعری‌اش درگذشت.
تا آنجا که جستجو کردیم، دیوان تخیلات فراشری را در ایران برای نخستین بار دکتر عبدالکریم گلشنی استاد دانشگاه شیراز در سال ۱۳۵۴ در بخش دوم کتاب « فرهنگ ایران در قلمرو ترکان» منتشر کرد.
بار دوم آقای وحید فرمند آن را در نشریهٔ شعر سال ۴ شماره ۱ در سال ۱۳۷۶ منتشر کرد.
بار سوم آن را خانم زهرا کدخدامزرجی در سال ۱۳۹۸ منتشر کرده‌اند.
متن حاضر از سایت گنجینهٔ فارسی برداشتیم و سپس آن را از روی چاپ دکتر گلشنی تصحیح کرده‌ایم، تفاوت‌های اساسی با متن سایت گنیجیهٔ فارسی دارد. دکتر گلشنی حرفه‌ای، ادیبانه، استادانه کار کرده است. دکتر گلشنی داستان به دست آوردن اشعار نعیم فراشری را در صص ۱۴-۱۵ کتاب خود شرح داده است که از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ در دانشگاه هامبورگ زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌کرده است، و درهمان سالها با دکتر حسن قلشی که از دانشگاه بلگراد برای فرصت مطالعاتی به دانشگاه هامبورگ آمده بوده آشنا می‌شود و او برگهائی از اشعار نعیم فراشری را به او میدهد.
ولی آقای وحید فرمند توضیح نداده است که منبع او از کجا بوده است و چگونه آن را به دست آورده است، همین قدر از امضای ایشان می‌توان فهمید که در تابستان ۱۳۷۶ در تیرانا پایتخت آلبانی بوده است.
به چاپ خانم زهرا کدخدامزرجی در دسترسی نداشتیم، خیلی مشتاق هستیم که آن را به دست بیاوریم و از روی چاپ ایشان متن حاضر را بهتر بکنیم.
از سایت گنجینه فارسی سپاسگزاریم.
در زمستان ۱۳۹۶ یک همایش برای« بررسی اندیشه های نعیم فراشری» در ایران برگزار شد ولی ما از چند و چون آن اطلاعی نداریم. یک تمبر یادبود از نعیم فراشری در سال ۱۹۹۷ در ایران چاپ شده است.
